Soplówka jeżowata

(łac. Hericium erinaceus)

To grzyb o działaniu nootropowym. Zawiera kilkanaście rodzajów erinacyn, które stymulują Czynnik Wzrostu Nerwów (Nerve Growth Factor – NGF). NGF odgrywa kluczową rolę ochronną w rozwoju i utrzymywaniu prawidłowej funkcji neuronów (w tym cholinergicznych, czuciowych oraz neuronów przodomózgowia). W przypadku gdy neurony ulegną uszkodzeniom w wyniku np. niedotlenienia, Nerve Growth Factor wspomaga ich regenerację. Co ciekawe, stężenie NGF u ludzi wzrasta, gdy Ci są w początkowej fazie romantycznego związku!

Erinacyny to grupy diterpenoidów, które wykazują aktywność biologiczną jako stymulatory syntezy czynnika wzrostu nerwów (NGF) i mogą być przydatne w leczeniu zaburzeń neurodegeneracyjnych oraz poprawienia funkcji umysłowych: pamięci, kojarzenia oraz koncentracji. Do chwili obecnej zidentyfikowano 15 erinacin (erinacines A-K i P-S), a dalsze badania wykazały, że osiem z nich ma różne właściwości neuroprotekcyjne, takie jak: zwiększanie uwalniania NGF (erinacyny A–I), zmniejszanie odkładania amyloidu- β lub radzenia sobie z bólem neuropatycznym (erinacyna E). Co ciekawe, związki neuroprotekcyjne mogą być również skuteczne w terapii raka.

Badania wykazały, że poziomy NGF są znacznie niższe u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami depresyjnymi niż u osób zdrowych. W efekcie uważa się, że ekstrakt z soplówki może być wartościową metodą leczenia zaburzeń depresyjnych poprzez modulację neuroprzekaźników monoaminowych i cytokin prozapalnych oraz regulację szlaków czynnika neurotroficznego.

Soplówka chroni i poprawia także sieć neuronową poprzez pozytywny wpływ na proces genezy mieliny – tłustej substancji otaczającej komórki nerwowe. Osłonka mielinowa jest składnikiem strukturalnym aksonu czyli bardzo ważnym dla przewodzenia potencjału czynnościowego w nerwie. Kiedy zaczyna brakować mieliny do czego dochodzi ze względu na chroniczny stres czy starość nasze zdrowie psychiczne podupada. Odpowiedni poziom jest niezbędny dla prawidłowego przepływu impulsu nerwowego wzdłuż aksonów czyli do komunikacji międzyneuronalnej słowem do myślenia.

Reasumują kolejne odkrycia i badania wskazują, że Hericium erinaceus może mieć potencjał do stymulacji neuronów do odbudowy w leczeniu starości, choroby Alzheimera, naprawy urazów neurologicznych po udarze, poprawy szlaków odpowiedzi mięśniowej lub motorycznej oraz funkcji poznawczych. W tradycyjnej medycynie chińskiej soplówka używana jest od stuleci także jako lek na schorzenia wątroby, nerek, śledziony, żołądka, a także przy zaburzeniach pracy serca.

Pyłek sosny

(łac. Hericium erinaceus)

Już 3 tysiące lat temu w Chinach panował pospolity obrzęd picia herbaty pod sosną, ponieważ wierzono, że mieszka w niej dobry duch, który daje siłę. W starożytnej Grecji sosnę poświęcano bogini płodności i przyrody (Demeter). Z kolei w obyczajach słowiańskich składano szyszki w ofierze bogom oraz wykorzystywano je jako dekoracje w ceremoniach.

W dzisiejszych czasach pyłek sosny jest stosowany jako składnik suplementów. Jego wyjątkowość wynika z faktu, zawiera duże ilości brasinosteroidów, czyli naturalnych hormonów roślinnych naśladujących budowę i funkcję testosteronu, androstendionu, dehydroepiandrosteronu (DHEA), androsteronu i epiandrosteronu. Oprócz tego pyłek sosnowy odznacza się imponującą zawartością składników odżywczych. Jest bogaty w błonnik pokarmowy, zawiera ponad 20 rodzajów aminokwasów (w tym osiem aminokwasów niezbędnych dla organizmu człowieka), minerały (takie jak: potas, wapń, magnez, fosfor, siarka, chlor) i pierwiastki śladowe.

Zawiera również: kwasy organiczne, kwasy nukleinowe i witaminy – głównie C oraz z grupy B. Pyłek sosnowy bogaty jest we flawonoidy, które wykazują właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwwirusowe, przeciwalergiczne, obniżające poziom cholesterolu, przeciwnowotworowe. To także źródło: polisacharydów, hormonów, choliny, enzymów oraz innych bioaktywnych enzymów, takich jak: CAT, SOD, które mają działanie wymiatające wolne rodniki in vivo, opóźniając w ten sposób starzenie.

Dzięki tak bogatej zawartości substancji czynnych, w wielu kulturach pyłek był i jest uważany za „eliksir młodości”. Systematyczna suplementacja pyłku wpływa dodatnio na witalność i wzmacnia odporność organizmu, przeciwdziała starzeniu, zwiększa libido, poprawia wygląd skóry, wpływa na zmniejszenie poziomu zmęczenia oraz redukcję stresu. Badania wykazały, że pyłek sosnowy poprawia także profil lipidowy oraz wzmacnia aktywność kluczowych przeciwutleniaczy występujących w organizmie, takich jak: glutation czy dysmutaza ponadtlenkowa.

Bakopa drobnolistna

(łac. Bacopa monnieri)

Głównymi składnikami czynnymi o działania nootropowym występującymi w tej roślinie są saponiny triterpenowe (nazywane także bakozydami), związki steroidowe, a ponadto należące do alkaloidów – bramina i herpestyna.

Przeciwstresowe i nootropowe działanie rośliny przypisuje się jej skłonnościom do modulowania ekspresji genu Hsp70, poziomu cytochromu i aktywności dysmutazy ponadtlenkowej (SOD), zwiększeniu aktywności kinazy i syntezy neuronów w połączeniu z przywróceniem aktywności synaptycznej i przekazywaniem impulsów nerwowych. Bacopa wykazuje właściwości polepszające pamięć poprzez oddziaływanie na układ limbiczny (hipokamp) oraz przez pobudzanie przewodzenia w tkance nerwowej (pozytywny wpływa na mielinę).

Badano wpływ standaryzowanego ekstraktu z B. monnieri na skupienie, zdolności poznawcze i pamięć badano na grupie osób zdrowych, w średnim wieku. Badania kliniczne potwierdziły oddziaływanie rośliny na powyższe zdolności umysłowe. Jednak pojawiały się one dopiero po długotrwałej suplementacji (ok. 12 tyg.).
Niezależnie Bakopa wykazuje aktywność przeciwzapalną i przeciwbakteryjną. Preparaty zawierające Bacopa monnieri zalecane są zwłaszcza w stanach przemęczenia, wzmożonego wysiłku intelektualnego, pogorszenia sprawności umysłowej oraz zaburzeniach pamięci i koncentracji.

Bakopa to jedna z najważniejszych roślin wykorzystywanych w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej i od przeszło 5000 lat znajduje szerokie zastosowanie w lecznictwie. Uważany jest tam za  środek wspomagający układ nerwowy, poprawiający pamięć i koncentrację, uspokajający oraz łagodzący stany lękowe. W Polsce jest szerzej znana niż nam się wydaje bo to bardzo popularna roślina akwariowa.

Maczużnik bojowy

(łac. Cordyceps militaris)

Preparatom na bazie Maczużnika (Cordycepsu) powszechnie przypisuje się właściwości stymulujące metabolizm, a także podwyższające liczbę cząsteczek ATP i cAMP, czyli znowu funkcjonalności energetyczne.  Najwyżej cenione odmiany to Maczużnik chiński (Cordyceps sinensis) i Maczużnik bojowy (Cordyceps militaris). Miarą jakości ekstraktu z Maczużnika jest zawartość głównych składników aktywnych: adenozyna, kordycepina. Pozostałe substancje czynne to: polisacharydy, D-mannitol, sterole, witaminy A, B, C, E, 16 aminokwasów oraz składniki mineralne.

Według ogólnodostępnej wiedzy, najważniejsze właściwości Maczużnika to działanie immunostymulujące oraz zwiększenie wydolności organizmu. Ekstrakty z Maczużnika regulują także poziomu glukozy we krwi oraz pobudzają syntezę testosteronu. Nukleozyd kordycepina i ergosterol mają działanie przeciwnowotworowe. Kordycepinie (3’dATP) przypisuje się silne działanie antyoksydacyjne i przeciwcukrzycowe. Kwas kordycepinowy zwiększa odporność i przyspiesza metabolizm. Polisacharydy wspierają detoksykację, przemianę materii, działają antyoksydacyjnie i immunostymulująco.

Na grzyby Cordyceps zwrócono uwagę w 1993 roku, podczas olimpiady w Seulu, w wyniku afery dopingowej. Lata 90. ubiegłego wieku sprzyjały tzw. żywności funkcjonalnej. Sława medialna Cordycepsu otworzyła mu drzwi do zachodnich laboratoriów badawczych. Amerykańska Akademia Nauk uznała gatunek za potencjalnie zdrowotny. Obecnie jest nutraceutykiem wymienionym w europejskim Novel Food.

Wiele publikacji naukowych wskazuje na właściwości farmakologiczne substancji zawartych w Cordycepsie. Wśród nich są wskazania, że hodowle Cordycepsu mogą być potencjalnie wykorzystywane jako źródło leków stymulujących organizm do walki z nowotworami, hipoglikemią i hipercholesterolemią. Udowodniono, że wodny ekstrakt z Cordycepsu wspiera reakcję immunologiczną aktywując makrofagi do produkcji cytokin. W tym samym czasie w innej publikacji opisano aktywację makrofagów i uwolnienie mediatorów stymulujących układ odpornościowy, jak również udowodniono oddziaływanie składników ekstraktu na receptory odgrywające rolę w odpowiedzi immunologicznej. Wodne ekstrakty z Cordyceps sinensis i Cordyceps militaris wykazywały działanie przeciwbakteryjne wobec gronkowca złocistego. Badacze udowodnili, że kordycepina w niskich dawkach hamuje niekontrolowany wzrost i podział komórek, podczas gdy w dużych dawkach zapobiega gromadzeniu się komórek nowotworowych w jednym miejscu.

Cynk

(glukonian cynku)

Cynk jest jednym z niezbędnych dla funkcjonowania organizmu mikroelementów. Wykazuje przede wszystkim właściwości wspomagające – jest składnikiem kilkudziesięciu różnych enzymów lub jest ich aktywatorem. Cynk wspomaga czynność układu odpornościowego, krwionośnego oraz trawiennego. Niedobry cynku związane są z chorobami cywilizacyjnymi: przewlekłym stresem lub depresją.

Cynk ma wpływ na dobry stan skóry (łagodzi stany zapalne), paznokci oraz pobudza wzrost włosów. Wspomaga również pracę narządów płciowych, dzięki czemu wykazuje korzystny wpływ na płodność i regulowanie cyklu miesiączkowego. Cynk wspomaga także gojenie się ran i regenerację skóry, poprawia zdolności intelektualne i poznawcze oraz wykazuje właściwości przeciwutleniające (chroni komórki przed stresem antyoksydacyjnym).

Cynk odgrywa również istotną rolę w utrzymywaniu odpowiedniego poziomu testosteronu we krwi.

Witamina B3

(amid kwasu nikotynowego)

Witamina B3 pełni niezwykle istotną funkcję w organizmie człowieka. Między innymi wpływa na optymalne funkcjonowanie obwodowego układu nerwowego, mózgu oraz układu hormonalnego. Niacyna bierze udział w przemianie białek, lipidów, kwasów nukleinowych oraz węglowodanów, a wynika to z faktu, że jest on prekursorem koenzymów (NAD i NADP) wchodzących w skład oksydoreduktaz.